Ulga na start w ZUS

Rozpoczynając działalność gospodarczą, wiele osób obawia się kosztów związanych ze składkami ZUS. Na szczęście istnieje ulga na start ZUS – czasowe zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne przez pierwsze sześć miesięcy. To rzeczywista ulga finansowa na starcie. Trzeba jednak wiedzieć, że ulga nie obejmuje składki zdrowotnej i przysługuje wyłącznie osobom, które nie prowadziły firmy przez ostatnich 60 miesięcy i nie świadczą usług dla byłego pracodawcy. Korzystamy z niej tylko raz, dlatego warto rozważyć, czy to dobre rozwiązanie dla naszej sytuacji.

Różnice: ulga na start a mały ZUS

Ulga na start ZUS to pierwsza z trzech możliwych ulg. Trwa sześć pełnych miesięcy kalendarzowych i polega na całkowitym zwolnieniu ze składek na ubezpieczenia społeczne. W tym czasie przedsiębiorca nie opłaca składki emerytalnej, rentowej, chorobowej ani wypadkowej. Nie ma jednak żadnej ochrony chorobowej, a okres ten nie wlicza się do stażu ubezpieczeniowego – co może mieć konsekwencje przy ustalaniu prawa do zasiłków. Mały ZUS to drugi etap preferencyjnego opłacania składek. Rozpoczyna się po zakończeniu ulgi na start i trwa kolejne 24 miesiące. W tym czasie przedsiębiorca opłaca już składki społeczne, ale naliczane są one od niższej podstawy – ustalonej ryczałtowo, niezależnie od dochodu. To oznacza, że składki są niższe niż standardowe, ale zapewniają już minimalne ubezpieczenie chorobowe i rentowe. Pomiędzy tymi formami występują wyraźne różnice nie tylko w składkach, ale i w skutkach dla przedsiębiorcy. Przy małym ZUS-ie możliwe jest już np. korzystanie ze zwolnienia lekarskiego, co przy uldze na start nie wchodzi w grę. Inaczej liczy się też staż ubezpieczeniowy oraz moment nabycia prawa do świadczeń.

Mały ZUS i mały ZUS plus – co po zakończeniu ulgi?

Po zakończeniu ulgi na start przedsiębiorca nie przechodzi automatycznie na standardowe składki. W większości przypadków kolejnym krokiem jest mały ZUS, a następnie mały ZUS plus, jeśli spełniamy określone warunki. Obie formy dają możliwość dalszego obniżenia kosztów prowadzenia działalności, ale ich stosowanie wymaga zgłoszenia i znajomości zasad.

Mały ZUS trwa maksymalnie przez 24 miesiące. W tym okresie składki społeczne obliczane są od preferencyjnej podstawy – znacznie niższej niż w przypadku standardowych stawek. Daje to realną ulgę w kosztach, ale też niższe składki emerytalne i rentowe. Mały ZUS przysługuje każdemu, kto zakończył korzystanie z ulgi na start, niezależnie od wysokości przychodów.

Mały ZUS plus to forma jeszcze bardziej dopasowana – uwzględnia rzeczywisty dochód przedsiębiorcy. Można z niego skorzystać po dwóch latach korzystania z małego ZUS lub od razu, jeśli wcześniej opłacaliśmy standardowe składki. Warunkiem jest, by nasz roczny dochód nie przekroczył 120 000 zł. Wysokość składek zależy od dochodu z poprzedniego roku, co sprawia, że jest to rozwiązanie elastyczne, ale nie dla każdego przewidywalne.

Ulga na start ZUS – najczęstsze błędy i pytania

Choć ulga na start ZUS wydaje się prostym rozwiązaniem, praktyka pokazuje, że wokół niej krąży wiele wątpliwości i błędnych przekonań. Jednym z najczęstszych błędów jest założenie, że ulga obejmuje wszystkie składki. Tymczasem składka zdrowotna nadal obowiązuje – i to od pierwszego miesiąca. Wysokość tej składki zależy od wybranej formy opodatkowania, a jej nieopłacenie może skutkować utratą prawa do świadczeń zdrowotnych. Kolejna pomyłka to błędne przekonanie, że ulga wlicza się do okresu ubezpieczeniowego. Nie – sześć miesięcy ulgi nie buduje stażu ani prawa do emerytury.

Wielu przedsiębiorców pyta też, czy można korzystać z ulgi ponownie. Odpowiedź jest jednoznaczna: nie. Prawo do ulgi przysługuje tylko raz, przy pierwszym założeniu działalności (lub po pięciu latach przerwy). Nie można też korzystać z niej przy przekształceniu etatu w samozatrudnienie, jeśli usługi są identyczne z poprzednimi obowiązkami – wtedy ulga nie przysługuje. Pojawiają się także pytania o możliwość ubezpieczenia chorobowego w czasie ulgi. Tego również nie da się uzyskać – ubezpieczenie to jest wyłączone. Osoby, które planują macierzyństwo lub boją się ewentualnego zwolnienia lekarskiego, powinny rozważyć wcześniejsze przejście na mały ZUS.

Czy ulga na start ZUS zawsze się opłaca?

Rozpoczynając działalność gospodarczą, wielu z nas od razu sięga po ulgę na start ZUS. Sześć miesięcy bez składek społecznych wydaje się oczywistym rozwiązaniem. W rzeczywistości jednak sytuacja nie zawsze jest tak jednoznaczna. Ulga na start ZUS nie obejmuje składki chorobowej, co oznacza, że nie mamy prawa do zasiłku w razie niezdolności do pracy. Jeśli więc już na początku działalności spodziewamy się dłuższej nieobecności – np. z powodu ciąży lub planowanego zabiegu – ten model może nie być najlepszym wyborem. Również osoby planujące w przyszłości korzystanie z kredytów powinny pamiętać, że okres bez opłacania składek społecznych nie buduje historii ubezpieczeniowej ani emerytalnej.

Zdarza się, że przedsiębiorca decyduje się zrezygnować z ulgi na start i od razu przechodzi na mały ZUS. To możliwe, ale wymaga świadomej decyzji już przy składaniu pierwszego wniosku do ZUS. Warto wówczas rozważyć, jak długo planujemy prowadzić działalność, jaki będzie nasz dochód i jakie mamy potrzeby zabezpieczenia społecznego. Ulga może być wygodna finansowo, ale nie zawsze daje to, czego oczekujemy na dłuższą metę.